A- Yedinci sorum şu: Kabir hayatını inkâr edenler diyorlar ki: “Duhan suresi 56. ayette: ‘Orada, ilk ölümden başka bir ölüm tatmazlar.’ buyrulmuştur. Demek, insan bir defa öldürülecektir. Bu durumda kabirde dirilme olmamalıdır. Çünkü kabirde diriltilir ve bir daha öldürülürsek mahşer öncesi bir daha diriltilmemiz gerekecektir. Bu durumda da ölümü iki defa tatmış oluruz.” Onların bu sözlerine karşı ne dersin?
B- Biz, “Kabirde diriltildikten sonra bir daha öleceğiz ve sonra bir daha diriltileceğiz.” diyerek iki ölümden bahsetmedik ki, onların sözlerine cevap verelim. Onlar kabirde diriltildikten sonra öldürülmeyi nereden çıkarmışlar? Eğer kabirdeki dirilmeden sonra bir daha ölüm ve diriliş olsaydı, o zaman bu ifadenin haklılık payı olurdu.
Biz dedik ki: İnsanlar bu dünyada ölür ve kabirde diriltilir. Kişi berzah âleminde bir hayat sürer ve daha sonra bir daha öldürülmeksizin kıyametin kopmasıyla kabirlerden çıkartılır. Bu görüş İbni Mesud, İbni Abbas, İmam Dahhak, İmam Katade, Ebu Malik ve diğer âlimlerin görüşüdür.
Yani ölüm bir keredir, o da dünyadadır. İnsan dünyada öldürülür ve kabirde diriltilir. Diriltildikten sonra da bir daha öldürülmeksizin ikinci defa sûra üflenmesiyle kabirlerinden çıkartılır.
A- O zaman mesele şöyle mi: İnsan ölümü iki defa tatmaz. Bu dünyada bir defa öldürüldükten sonra kabirde diriltilir ve bu şekilde kıyamet kopuncaya kadar berzah âlemi denilen o âlemde yaşar. Daha sonra sûra ikinci defa üflenmesiyle de kabirlerden çıkıp mahşer meydanına giderler.
B- Evet, aynen böyle. Gerçi burada yapılan farklı izahlar da vardır. Ama İslam âlimlerinin çoğunluğunun görüşü budur. Biz burada çoğunluğun görüşünü nakille yetinelim. Demek, “Orada, ilk ölümden başka bir ölüm tatmazlar.” ayetinin kabir hayatının yokluğuna dair en ufak bir işareti yoktur. Zira kabirde diriltildikten sonra bir daha ölüm yoktur ki, ölümü iki defa tatmış olalım.
A- Şimdi aklıma şu soru geldi: Birinci defa sûra üfürüldükten sonra dünyadakiler ve kabirdekiler ölecek. Bu, dünyadakilerin 1. ölümü, kabirdekilerin ise 2. ölümüdür. Hâlbuki sen kabirde dirilenler bir daha ölmez diyorsun?
B- Kabirde olanlar sûra ilk defa üflenmesiyle ölmezler, ancak hadis-i şerifin beyanıyla uyku gibi bir hâle girerler. Daha sonra sûra 2. defa üflenmesiyle kabirlerinden kaldırılırlar. Demek, onlar için ölüm yok, uyku gibi bir hâl var. Hatta ayetin ifadesiyle: “Yattığımız yerden bizi kim kaldırdı?” diye sorarlar.
A- Ben bu ayetle ilgili zaten bir soru soracaktım. O zaman sorumu ilerde sorayım, bu ayetin manasını orada daha detaylı bir şekilde inceleyelim.
A- Bu sorumun da cevabını aldım. Şimdi sekizinci soruya geçiyorum.
