Hadis rivayet eden ravilerde olması gereken çok önemli şartlar vardır. Bu şartları taşımayan kişilere itibar edilmez. Dolayısıyla bu ravilerin rivayet ettiği hadislerin sıhhatinde şüpheye düşmek azim bir zarardır.
Kendisinden hadis nakledilen ravide şu şartlar aranır:
- Ravi Müslüman olmalıdır. Müslüman olmayandan hadis alınmaz.
- Ravi akıl sahibi olmalıdır. Temyiz yaşına gelmeyenden ve mecnundan hadis alınmaz.
- Ravi doğru sözlü olmalıdır. Yalancı bilinen kimseden hadis alınmaz.
- Ravi meşhur olmalıdır. Yani kendisinden en az iki kişi hadis almış olmalı veya cerh ve tadil yönünden hâli bilinmelidir. Meşhur olmayandan hadis alınmaz.
- Ravi müdellis olmamalıdır. Yani hadis rivayetini dürüst şekilde yapmalıdır. Eğer ravi hadisin senedindeki veya metnindeki bir kısım kusurları gizlemeye kalkarsa bu kimseden hadis alınmaz.
- Ravi diyanet sahibi olmalıdır. Farzları yapmayan ve haramları işleyen kimseden hadis alınmaz.
- Ravinin itikadı düzgün olmalıdır. Küfre düşen sapık inanç sahiplerinden hadis alınmaz. Ehl-i bid’a olan Şia’dan hadis alınırsa da onların küfre düşenlerinden yine hadis alınmaz.
- Ravi mürüvvet sahibi olmalıdır. Yani insani yönü ve ahlaki durumu güzel olup, örf ve edebe riayet etmelidir. Mürüvveti noksan kişiden hadis alınmaz.
- Ravinin zabtı tam olmalı, yazdıklarına ve ezberlediklerine hâkim olmalıdır. Hafızası zayıf olan kimselerden hadis alınmaz.
- Hadisin senedinde kopukluk olmamalıdır. Buna “ittisal şartı” denir. Hadisin sahih olabilmesi için, Peygamberimiz (a.s.m.)’a kadar, birbirini görmüş raviler kanalıyla gelmelidir. Arada kopukluk olursa bu hadis sahih olmaz.
- Hadise muhalefet olmamalıdır. Yani hadis bir başka hadisin veya ayetin hükmüne muhalefet etmemelidir. Muhalefet taşıyan hadisler sahih olmaz. Bunlara şaz, münker gibi isimler verilmiştir.
- Hadis muallel olmamalıdır. Yani herkesin fark edemeyip, sadece hadis ilmini çok iyi bilenlerin keşfedeceği ince bir kusur bulunmamalıdır.
Bir hadisi sahih kabul edebilmek için bu 12 şartı aramada âlimler müttefiktirler. Bunlardan biri eksik olursa hadis sahih olmaz.
Bu şartlardan başka bir de hususi şartlar vardır. Mesela İmam Buharî’ye göre, ravi hadisi kimden rivayet ediyorsa, onunla beraberliği olmalı ve uzun bir müddet onunla yaşamalıdır.
Demek, İmam Buharî’ye göre, biraz evvel saydığımız 12 şart bir hadiste bulunsa dahi hadisin ravisi, hadisi aldığı şahısla uzun bir zaman yaşamamışsa bu hadis sahih değildir.
İşte hadis âlimleri bir hadisi sahih kabul ederken âdeta kılı kırk yarmış ve hadisi ondan sonra sahih kabul etmiştir. Hâl böyle iken, onların sahih kabul ettiği bir hadise uydurma demek ancak kişinin cehaletindendir. Onların sahih dediği bir hadis bizim nazarımızda sahihtir.
