وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء

Bir zaman Rabbin meleklere: “Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım” demişti. Melekler dediler ki: “Orada bozgunculuk yapacak ve kan dökecek birisini mi yaratacaksın?” (Bakara/30)

Mezkûr ayetin ifadesiyle: Cenab-ı Hak Hz. Âdem’i yaratmadan önce melekler ile istişare etmiş ve melekler, Âdemoğullarının yeryüzünde kan dökecek ve fesat çıkartacak olmasından bahisle, Cenab-ı Hakkın Âdemoğullarını yaratmasındaki hikmeti öğrenmek istemişlerdir.

Bu ayet-i kerimede üç nokta üzerinde duracağız:

1. Nokta: Gaybı ancak Allah bilir. Melekler, insanların yeryüzünde fesat çıkaracaklarını ve kan dökeceklerini, insanlar yaratılmadan önce nasıl bilmişlerdir?

2. Nokta: Melekler Allah’a karşı isyan edemezler ve tamamen itaat üzeredirler. Hal böyle iken, “Orada bozgunculuk yapacak ve kan dökecek birisini mi yaratacaksın?”diyerek Allah’a karşı nasıl itiraz etmişlerdir?

3. Nokta: Allah’ın melekler ile istişaresindeki hikmet nedir?

Şimdi, birinci sorumuz olan: Meleklerin, insanların yeryüzünde fesat çıkaracaklarını ve kan dökeceklerini, daha insanlar yaratılmadan önce nasıl bildikleri meselesinin cevabına geçiyoruz:

Bu soruya müfessirler üç farklı şekilde cevap vermişlerdir:

1- Cenab-ı Hak, istikbale ait bütün hadiseleri ve olacak her şeyi Levh-i Mahfuz’da kaydetmiştir. Melekler, Allah-u Teâlâ’nın izniyle Levh-i Mahfuz’a bakmışlar ve bu bilgiye ulaşmışlardır.

2- Allah-u Teâlâ’nın bizzat haber vermesi ve bildirmesiyle bunu öğrenmişlerdir.

3- İnsanları cinlere kıyas ederek bu kanaate varmışlardır. Zira cinler, insanlardan önce yaratılmış ve yeryüzünde fesat çıkartıp, kan dökmüşlerdi.

2. sorumuzun cevabı ise şudur: Meleklerin bu sözleri, Allah-u Teâlâ’nın hükmüne karşı bir itiraz olmayıp, işin hikmeti anlamak için bir sualdir. Yani insanın yaratılışındaki hikmetin ne olduğunu öğrenmek istemişlerdir. Yoksa melekler, itirazdan ve isyandan masumdurlar. Demek mesele itiraz değil, meselenin hikmetini sual ile ilim talebidir.

3. meselemiz olan: Allah’ın melekler ile istişaresindeki hikmet nedir? Sorusunun cevabı ise şudur:

Cenab-ı Hakk’ın meleklerle istişare etmesi, bizlere istişareyi öğretmek ve ders vermek içindir. Yani bizler de Allah’ın ahlakıyla ahlaklanalım ve her işimizde istişare yaparak işin ehline danışalım. İşte Allah’ın melekler ile istişaresinin sebebi, bizlere verilmek istenen bu derstir. Yoksa Allah-u Teâlâ, dilediğini yapan ve istediği gibi hükmedendir. Halk ve icad O’na mahsustur. İlmi ezeli; kudreti ise nihayetsizdir. Her işinde binler hikmet ve fayda vardır.

O halde gelin, biz de Cenab-ı Hakk’ın ahlakı ile ahlaklanıp, istişareyi her işimizde kendimize rehber yapalım!