Kâinattaki bütün hayat sahiplerini bir tarafa ayırsak, bu takdirde ortada hayatsız, şuursuz, iradesiz ve kudretsiz bir topluluk kalır.
Bu durumda zenginin fakire, kuvvetlinin zayıfa yardım etmesi misali hayattar olanların da hayatsız olanlara yardım etmeleri gerekir.
Hâlbuki hakikat bunun tersidir. Cansızlar, canlılara yardım ederler. Hayatsız ve iradesiz bir şeyin kendi hesabına yardım etmesi imkânsız olduğundan bu cansızlar canlılara yardım etmiyorlar, belki ettiriliyorlar kaziyesi kabul edilir. Hayat sahipleri içinde aynı muhakemeyi yürüttüğümüzde insanların hayvanlara, hayvanların da bitkilere yardım etmesi gerekirdi. Hakikat burada da bu halin zıddıyla tezahür eder. Bitkiler hayvanlara, hayvanlar da insanlara yardım eder.
Bu teavün (yardımlaşma) hakikatini Allah’tan başka kim işletebilir?
