Bu dersimizde, Malik b. Yesâr Hazretlerinden nakledilen bir hadis-i şerifin tahlilini yapacağız. Peygamber Efendimiz (a.s.m.) bu hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuş:
اِقْرَؤُا يس عَلَى مَوْتَاكُمْ
Ölülerinize Yasin suresini okuyun. (Ebû Dâvûd, Cenâiz, 24; İbni Mâce, Cenâiz, 4; Nesâî, Amelü’l-Yevm ve’l-Leyl, Sf. 58)
Bu hadis-i şerif açık bir şekilde ölülere Kur’an okunabileceğini göstermektedir. Hadisin cerh ve tadiline girmeyeceğiz, çünkü -Selefiler dâhil- bu hadisi herkes kabul ediyor. Herkesin kabul ettiği bir hadisin cerh ve tadiline girip dersi uzatmaya gerek yok.
Selefiler hadiste geçen “ölüler” tabiri için diyor ki:
— Hadisteki “ölüler”den murad ölmek üzere olanlardır. Ölmek üzere olan kişinin yanında Yasin suresi okunur. Ölen kişinin arkasındansa okunmaz.
Selefiler böyle diyor. Hadisteki “ölüler”den murad ölmek üzere olanlarmış! Biz Selefilerin bu sözüne karşı deriz ki:
— Sizler mecaz ve teşbihi kabul etmiyorsunuz. Bu sebeple de Kur’an ve hadislerdeki birçok teşbihi hakiki kabul ediyorsunuz. Şimdi ne oldu da “Hadiste teşbih vardır. Ölülerden murad ölmek üzere olanlardır.” diyorsunuz?
Evvela bir karar verin! Teşbih var mı yok mu? Eğer yok diyorsanız, hadisi teşbihle izah edemezsiniz. Bu durumda hakiki manayı kabul edeceksiniz ki o da ölmüş olanlara Yasin suresinin okunmasıdır. Yok, eğer “Teşbih vardır.” diyorsanız, o zaman da şimdiye kadar yaptığınız bütün yanlış izahları düzeltmelisiniz.
Hem size şunu soruyoruz:
— Hadisteki “ölüler” ifadesiyle ölmek üzere olanların kastedildiğine deliliniz nedir? Bu manayı hadisin hangi kelimesinden çıkarıyorsunuz?
Hadisteki “ölüler” ifadesiyle hakiki ölülerin kastedildiği hususunda hadis âlimlerinin birçok izahı vardır. Mesela Ebû Dâvûd hadiste ifade edilen “ölüler” tabiriyle ölmek üzere olanların değil, ölmüş olanların kastedildiği kanaatindedir. Bu görüşünden dolayıdır ki mezkûr hadisi “Ölünün üzerini örtmek” babından sonraki babta rivayet etmiştir.
Şafiî âlimlerinden İbnü’r-Rif’a ve Muhibbu’t-Taberî de hadisin zahiri anlamını alarak “ölüler” ifadesiyle kastedilenin, ruhu bedenden ayrılan kişi olduğunu ve hadisin ölmek üzere olanlara hamledilmesinin hiçbir dayanağının olmadığını söylerler. (İbni Hacer, Telhisu’l-Habîr, II, 650; Şirbînî, Muğni’l-Muhtac, II, 5)
İmam Şevkânî de hadisteki “mevtâ” lafzının ölüler hakkında nas olduğunu, bu lafzın ölmek üzere olanlara hamledilmesinin ise mecaza girdiğini ve hakikati terk edip mecaza gitmenin bir karineye yani ipucuna ihtiyaç duyduğunu söyleyerek hadisten anlaşılması gerekenin “hakiki ölüler” olduğunu ifade etmiştir. (Şevkânî, Neylü’l-Evtar, IV, 22)
İbni Hacer Hazretleri de: “Hadisteki ölülerden murad hakiki olarak ölmüş olanlar.” demektedir. (İbni Hacer, Telhîsu’l-Habir, II, 650)
Abdülhak el-İşbîlî, İmam Kurtubî, Tîbî, Münâvî ve Abdurrahman el-Bennâ gibi muhaddisler, hadisin hem ölmek üzere olanlara hem de ruhunu teslim etmiş olan ölülere ihtimali olduğunu söylemişlerdir. (Kurtubî, et-Tezkira, I, 102; Abdülhak, el-Âkıbe, 255; Münâvî, Feyzü’l-Kadîr, II, 65)
Hadi ismini saydığımız âlimlerin, “Ölülerden murad hakiki ölülerdir.” sözünü bir kenara bırakalım ve hadiste teşbih olduğunu kabul edelim. Diyelim ki hadiste bir teşbih var ve “ölüler” ifadesiyle ölmek üzere olanlar kastedilmiş.
Şimdi Selefilere bir sorumuz var:
— Ölmek üzere olan kişinin yanında Yasin suresi niçin okunuyor? Peygamber Efendimiz (a.s.m.) bunu niçin tavsiye etmiş?
Herhâlde ölmek üzere olan kişiye bir faydası olmalı. Faydası olmayacak olsaydı, yanında Yasin suresinin okunması tavsiye edilmezdi. Peki, bu fayda nedir?
Ölüm döşeğinde olan kişiye tek faydası can verme acısını hafifletmesi ve sıkıntısını azaltmasıdır. Ölmek üzere olana bundan başka hiçbir faydası düşünülemez.
Demek, Yasin suresi okunduğunda o mekânı Allah’ın rahmeti kaplıyor ve bu rahmet sayesinde ölüm acısı bir nebze de olsa hafifliyor, ölmek üzere olan kişinin acısı azalıyor.
Şimdi sorumuz şu:
— Yasin suresinin okunmasıyla ölmek üzere olan kişiye bu fayda sağlanıyorsa, ölen kişiye benzer bir fayda niçin sağlanmasın?
Yasin suresi kişinin kabri başında okunsa, oraya da Allah’ın rahmeti iner. Bu rahmet sayesinde de kabirde yatan kişinin, eğer varsa azabı, bir nebze de olsa hafifler.
— Bunda aklınızın almadığı yer neresi?
— Ölmek üzere olan kişiye faydası olan ve acısının azalmasına sebep olan Yasin suresi, ölen kişiye niçin fayda sağlamasın ve onun azabını niçin hafifletmesin?
Elbette hafifletir. Bizler hadisin hükmünü ve muhaddislerin görüşünü kabul ediyor ve ölülerimize Yasin suresini okuyoruz. Yasin suresini okumak caiz ise diğer sureleri okumak da caizdir. Zira hepsi Kur’an’dandır.
