Bu dersimizde Selefilerin şu sözüne cevap vereceğiz. Onlar diyor ki:
— Sahabeler tespih kullanmamıştır. Onlar tespih çekerken sadece parmaklarını kullanmıştır. Bu da ispat eder ki zikir esnasında tespih kullanmak caiz olmayan bir uygulamadır.
İşte onlar böyle diyor. Biz de onlara diyoruz ki:
— Allah’tan korkun! Hadisleri araştırmayı bilmeyenleri bu sözlerle kolayca aldatıyorsunuz. Peki, şimdi size nakledeceğimiz 10 hadisi neyle izah edeceksiniz?
Birinci hadisimiz İmam Tirmizî, Hakîm ve İmam Taberânî’nin, Hazreti Safiyye Validemizden rivayet ettikleri şu hadistir: Hazreti Safiyye diyor ki:
Resulullah (a.s.m.) yanıma girdi. Önümde tespih çekmekte olduğum dört bin hurma çekirdeği vardı. Peygamberimiz (a.s.m.): “Nedir bunlar ey Huyey’in kızı?” dedi. Ben: “Onlarla tespih ediyorum.” dedim. Peygamberimiz (a.s.m.): “Senin başında dikildiğimden beri bunlardan daha çok tespih ettim.” dedi. Ben: “Onu bana da öğret, ey Allah’ın Resulü!” dedim. Peygamberimiz (a.s.m.): سُبْحَانَ اللَّهِ عَدَدَ مَا خَلَقَ مِنْ شَيْئ “Allah’ı yarattığı şeyler adedince tespih ederim.” buyurdu. (Tirmizî, 3563; Hakîm, I, 547; Taberânî, I, 494-495)
Bu hadiste Hazreti Safiyye Validemiz hurma çekirdekleriyle tespih çekiyor; Peygamberimiz (a.s.m.) ise onu yasaklamıyor. Ona külli ve büyük sayılarla tespih çekmesini nasihat ediyor.
Şimdi sorumuz şu:
— Tespihi hurma çekirdekleriyle saymak caiz olmasaydı Hazreti Safiyye sayar mıydı?
Hadi bilmeden saydı diyelim.
— Bu durumda, Peygamberimiz (a.s.m.) onu gördüğünde bu işi ona yasaklamaz mıydı? Bir harama karşı Peygamberimizin sükût etmesi ve onu menetmemesi mümkün müdür?
Eğer menetmemişse, bu caizdir demektir. Burada menetmemiştir. Demek, tespihi hurma çekirdekleriyle saymak caizdir.
— Peki, hurma çekirdekleriyle saymak caizse, tespih taşlarıyla saymak neden caiz olmasın?
Elbette bu da caizdir. Şimdi Selefilere diyoruz ki:
— Hani sahabelerden hiç kimse tespihi taş ve çekirdekle saymamıştı? Hazreti Safiyye’yi sahabeden saymıyor musunuz? Hem hani bu hususta Peygamberimizin hiçbir sünneti yoktu? Peygamberimizin karşı çıkmaması takriri sünnet değil midir?
Bilmeyenler için, takriri sünnet, Peygamberiz (a.s.m.)’ın sahabelerde görüp de mâni olmadığı şeylerdir. Tespih çekerken çekirdek ve benzeri şeyler kullanmak bu çeşit bir sünnettir.
Bu konudaki ikinci hadisimizi Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, İbni Mâce, İbni Hibban ve Hakîm, Sa’d b. Ebî Vakkas Hazretlerinden nakletmiştir. Bu rivayeti İmam Tirmizî hasen, Hakîm ise sahih kabul etmiştir. Hadis-i şerif şöyledir:
Sa’d b. Ebî Vakkas ve Peygamberimiz (a.s.m.) bir kadının yanına girdiler. Kadının önünde hurma çekirdekleri veya küçük taşlar vardı. Kadın bunlarla tespih çekiyordu. Bunun üzerine Peygamberimiz (a.s.m.): “Bundan daha kolay olanı haber vereyim mi?” buyurdu… (Ebû Dâvûd, 1500; Tirmizî, 3577; Nesâî, 1355; İbni Hibban, 837; Hakîm, I, 548)
Hadisin devamını sözü uzatmamak için nakletmiyorum. Biz meselemize bakan kısma odaklanalım. Peygamberimiz (a.s.m.) bir kadını taşlarla tespih çekerken görüyor ve onu bundan menetmiyor. Bir önceki hadiste yaptığımız tahlil aynen bu hadis için de geçerlidir. Sözü uzatamamak için tekrar etmiyorum.
Bu konudaki üçüncü hadisimizi İmam Buhârî, Begavî, İbni Asakir ve daha başkaları rivayet etmiştir. Peygamberimiz (a.s.m.)’ın azatlı kölesi olan Ebû Safiyye’nin önüne bir yaygı konulur ve içinde taşlar bulunan bir sepet getirilirdi. Onunla günün yarısına kadar tespih çekerdi. Sonra sepet kaldırılırdı. Birinciyi kılınca o sepet tekrar getirilir; onunla akşama kadar tespih ederdi. (Buhârî, et-Târihu’l-Kebir; Begavî, Mu’cemu’s-Sahabe; İbni Asakir, Tarih)
Aslında her hadis üzerinde bir tahlil yapmak istiyorum. Ancak böyle yaparsam ders çok uzayacak. Dersi uzatmamak için sahabe uygulamalarını tahlilsiz nakledip sonra hepsi üzerinde tek bir tahlil yapalım.
Bu konudaki dördüncü hadisimiz şudur: Ahmed İbni Hanbel, Yunus b. Ubeyd’den, annesinin şöyle dediğini naklediyor: Ebû Safiyye ki o, Resulullah’ın ashabındandı ve komşumuz idi. Küçük taşlarla tespih çekerdi. (Ebû Nuaym, Mu’cemu’s-Sahabe, V, 2398)
Beşinci hadisimiz İbni Ebî Şeybe’nin Sa’d b. Ebî Vakkas’ın kölesi Hakim İbni’d-Deylemi’den rivayet ettiği şu hadistir: Sa’d b. Ebî Vakkas taşlarla veya hurma çekirdekleriyle tespih çekerdi. (İbni Ebî Şeybe, 7741)
Altıncı hadisimiz İbni Sa’d Hazretlerinin Hazreti Fatıma hakkındaki şu rivayetidir: Fatıma düğüm atılmış bir iple tespih çekerdi. (İbni Sa’d, VIII, 468, Dâru Türâsi’l-Arabî, 1417)
Yedinci hadisimiz Nuaym b. Muhriz’in şu rivayetidir: Ebû Hureyre’nin iki bin düğümlü bir ipi vardı. Onunla tespih çekmedikçe uyumazdı. (Ebû Nuaym, Hilyetü’l-Evliya, I, 468)
Sekizinci hadisimiz Ahmed İbni Hanbel’in şu rivayetidir: Ebû’d-Derda’nın bir kese içinde, Acve hurması çekirdeklerinden hurma çekirdekleri vardı. Sabah namazını kılınca onları teker teker çıkarıp onlarla tespih çekerdi. (Ahmed İbni Hanbel, ez-Zühd, 175)
Dokuzuncu hadisimiz İbni Ebî Şeybe’nin Ebû Said-el Hudrî’den naklettiği şu hadistir: Ebû Said-el Hudrî taşlarla tespih çekerdi. (İbni Ebî Şeybe, Musannaf, 7742)
Onuncu hadisimiz de şu: İbni Ebî Şeybe, Hazreti Zâzân’ın şöyle dediğini naklediyor: Ümmü Ya’fur’dan tespihlerini aldım. Ali’ye vardığımda Ümmü Ya’fur: “Tespihlerimi geri ver.” dedi. (İbni Ebî Şeybe, 7744)
Kardeşlerim, inanın bu konuda 10 değil, 50 hadis nakledebiliriz. Hepsini nakletsek ders çok uzayacak. Bu sebeple 10 taneyle yetiniyoruz.
Bu nakillerden sonra, şimdi Selefilere diyoruz ki:
— Ey Selefiler! Hani tespih kullanma hakkında tek bir sahabe uygulaması yoktu?
— Peygamberimizin eşi Hazreti Safiyye sahabe değil mi? Kızı Hazreti Fatıma sahabe değil mi? Sa’d İbni Vakkas sahabe değil mi? Ebû Hüreyre sahabe değil mi? Ebû Said-el Hudrî sahabe değil mi? Ve diğerleri sahabe değil mi?
— Hem hani Peygamberimiz (a.s.m.)’ın bu konuda hiçbir sünneti yoktu. Efendimiz (a.s.m.)’ın taş veya hurma çekirdekleriyle tespih çekenleri görmesi ve bu hadise karşısında sükût etmesi takriri sünnet değil midir?
Hadi bütün bu naklettiğimiz hadisleri bir kenara koyalım. Şimdi size başka bir şey söyleyeceğim:
Sizin itikattaki imamınız İbni Teymiye. Biz İbni Teymiye’yi kabul etmiyoruz. Onlarca hatasının olduğunu söylüyoruz. Ancak siz onu öve öve bitiremiyorsunuz. Peki, bu konuda İbni Teymiye’ye niçin uymuyorsunuz? Bakın, İbni Teymiye Mecmûu’l-Fetâvâ eserinde şöyle diyor:
— Zikrin parmaklarla sayılması sünnettir. Zikrin küçük taşlarla, meyve taneleriyle ve benzeri şeylerle sayılmasına gelince, bu güzel bir iştir. Sahabelerden böyle edenler vardı. Nebi (a.s.m.) müminlerin annesini küçük taşlarla zikrederken gördü ve buna itiraz etmedi. Ebû Hüreyre’nin de bunlarla zikrettiği rivayet edilmiştir. Boncuk ve benzerlerinin uygun dizilmiş şekliyle -yani tespihle- zikre gelince, insanlardan bunu hoş görenler ve hoş görmeyenler vardır. Niyet iyi olunca, bu amel mekruh olmayan bir amel olur. (Mecmûu’l-Fetâvâ, 22/506)
İşte imamınız İbni Teymiye böyle diyor. İmamınızın sözünü niçin dinlemiyorsunuz? İşinize gelince “Büyük İmam” diyorsunuz; iş sözünü dinlemeye gelince kulağınızı tıkıyorsunuz. Allah size hidayet etsin!
