Vesvese nedir?

Vesvese: Şüphe, kuruntu, tereddüt ve aslı olmayan ihtimaller demektir.

Biraz daha bu tanımı açarsak, vesvesenin anlamı, insanın kalbine ona hissettirmeden peş peşe kötü düşünce sokmaktır. “Zelzele” kelimesinde bir tekrar olduğu gibi, “vesvese” kelimesinde de yapılan fiilin sürekliliği ve tekrarı söz konusudur. Çünkü insanı bir kere kışkırtmak yeterli olmaz. Ona bir günah işletebilmek için onu tekrar tekrar kışkırtmak gerekir. İşte bu çalışmaya vesvese, vesveseyi verene de vesvas denir.

Nas suresinde “min şerri-l vesvâsil hannâs” buyurularak vesvese veren hannâsın şerrinden Allah’a sığınmamız emredilmiştir. Vesvâsın vesvese veren olduğunu öğrendik, ayette geçen hannâs ise açığa çıktıktan sonra saklanan veya ileri çıkıp geri çekilendir. Bu işi çokça yapan hannâs ismini alır. O hâlde “vesvâsil hannâs” ikisi birlikte şu manaya gelir: Vesveseyi veren ve geri çekilen, tekrar tekrar vesvese vermeye çalışan; birincisinde başaramadığında vesvese vermek için ikinci, üçüncü, dördüncü defa ve daha fazla gelendir.

Yine “min şerri-l vesvâsil hannâs” ifadesinden vesvesenin şer ve kötü fiilin başlangıcı olduğu da anlaşılmaktadır. Eğer vesvesenin sebepleri ve kurtulma yolları bilinmezse insan üzerinde etkili olur ve kalbinde kötülüğe istek meydana getirir. Son adımda ise şer amel ortaya çıkar. Vesvese verenden Allah’a sığınmanın anlamı, Allah’ın henüz başlangıçta şerri yok etmesini dilemektir. Bu konuda Kur’an şöyle emreder:

“Eğer şeytanın seni kışkırttığını hissedersen Allah’a sığın.”

Evet, vesvese musibete benzer. Ehemmiyet verdikçe şişer, ehemmiyet vermezsen söner.

Ona büyük nazarıyla baksan büyür, küçük görsen küçülür.

Korksan ağırlaşır, hasta eder. Korkmazsan hafif olur, gizli kalır.

Mahiyetini bilmezsen devam eder, yerleşir. Mahiyetini bilsen, onu tanısan gider.

Zira şu vesvese öyle bir şeydir ki, cehalet onu davet eder, ilim onu yok eder.

Tanımazsan gelir, tanırsan gider.